TẾT ĐOAN NGỌ
(Tết giết sâu bọ)
Ý nghĩa:
Trong ca dao Việt Nam có câu:
“Tháng Tư đong đậu nấu chè,
Ăn Tết Đoan Ngọ trở về tháng Năm”.
Tết này diễn ra vào ngày 5 tháng Năm Âm lịch. Đây là lễ tiết mùa hè thể hiện ý nguyện cân bằng thiên nhiên, xua đi những gì bệnh tật, hướng tới một mùa gặt hái được mùa.
“Đoan” nghĩa là mở đầu, “Ngọ” là khoảng thời gian từ 11 giờ sáng tới 1 giờ chiều, và ăn tết Đoan Ngọ là ăn vào buổi trưa. Đoan Ngọ lúc mặt trời bắt đầu ngắn nhất, ở gần trời đất nhất trùng với ngày Hạ chí. Tết Đoan Ngọ còn được gọi là Tết Đoan Dương.
Dân gian còn gọi ngày Tết Đoan Ngọ là Tết giết sâu bọ, là ngày phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt bớt các loài gây hại cho cây trồng trên cánh đồng, trong đó nhiều loài sâu hại cho cây trồng trên cánh đồng, trong đó nhiều loài sâu có thể ăn được và chúng được coi là như là chất bổ dưỡng.
Tết Đoan Ngọ là dịp người ta thường ăn tết ở nhà với gia đình. Buổi sáng sớm ngày Tết Đoan Ngọ người ta ăn bánh tro, trái cây và rượu nếp để giết sâu bọ, bệnh tật trong người. Thường lệ người ta ăn rượu nếp tức thì sau khi họ ngủ dậy.
Nhiều người tắm nước lá mùi để phòng bệnh và tẩy trừ “sâu bọ”. Nhiều địa phương ở ven biển đúng giờ Ngọ họ đi tắm biển. Cũng theo quan niệm đó, các loại cây lá hái trong thời gian này cũng có tác dụng chữa bệnh tốt nhất nên các thầy thuốc thường lên núi hái thuốc.
Sắm lễ thắp hương:
Trong ngày Tết này mâm cúng gồm:
- Hương thơm, hoa, vàng mã.
- Rượu nếp, nước tinh khiết.
- Hoa quả tươi (thường dâng cúng những loại hoa quả có vị chua, ngọt như: mận, vải, chôm chôm, xoài….)
Ngoài ra ở mỗi vùng lại cúng thêm những vật phẩm khác nhau. Miền Bắc có bánh gio, rượu nếp (cái rượu nếp). Miền Trung thì lại cúng rất nhiều bánh gio (tro), nhà nào cũng cúng ít nhất 30 chiếc bánh. Miền Nam thì trên mâm cúng không thể thiếu thịt vịt.
Văn khấn Tết Đoan Ngọ
Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)
- Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ Địa, ngài Bản gia Táo Quân cùng chư vị Tôn thần.
- Tín chủ chúng con là:…….Tuổi:……….
- Ngụ tại:…………
Hôm nay là ngày Tết Đoan Ngọ, chúng con sắm sanh lễ vật, hương hoa dâng lên trước án. Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành Hoàng, Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ Địa, ngài Bản gia Táo Quân, Ngũ Phương, Long Mạch, Tài thần.
Giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị hương linh Gia tiên nội ngoại trong họ. Cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ chúng con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai âm hưởng, độ trì cho chúng con an ninh khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa tai ách đi qua, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.
Giãi tấm lòng thành cúi xin chứng giám.
Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy).
Cẩn cáo!